Συνομιλία με την Αλμπέρτα Τσοπανάκη!

To Art Magazino έχει την χαρά και την τιμή να φιλοξενεί μία σπουδαία καλλιτέχνιδα, την ηθοποιό, συγγραφέα και σκηνοθέτη Αλμπέρτα Τσοπανάκη. Αφορμή η παράσταση «Parrot – Παπαγάλος» που θα ανέβει στις αρχές του επόμενου μήνα στο Νέο Θέατρο Παραμυθίας. Η Αλμπέρτα Τσοπανάκη συνομιλεί με τον Παναγιώτη Πετρόπουλο σε μία εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη.

Καλησπέρα Αλμπέρτα, μίλησε μου για το έργο που έχεις γράψει, παίζεις και σκηνοθετείς!

Το έργο λέγεται Parrot που σημαίνει Παπαγάλος. Είναι ένα νέο θεατρικό έργο που έχω γράψει πρόσφατα κατά την περίοδο τη θερινή με τον πολύ καύσωνα που περάσαμε τον Αύγουστο και τον Ιούλιο. Είναι μία παράσταση που εξελίσσεται σε ένα τσίρκο. Οι πρωταγωνιστές του είναι ένας παπαγάλος που μιλάει, μία κυρία που είναι η ιδιοκτήτρια του παπαγάλου, ένας ράπερ και ο μάνατζερ του παπαγάλου. Αυτά είναι τα τέσσερα βασικά πρόσωπα της ιστορίας, εκ των οποίων οι δύο ηθοποιοί ερμηνεύουν περισσότερους ρόλους. Αυτό το τσίρκο είναι ο καθρέπτης της ανθρωπότητας. Μιας ανθρωπότητας που μας την έχουν στοιχειοθετήσει με όρια, με κανόνες, με πρέπει, με «μη» και με το αρχέτυπο «καλό ή κακό». Το καλό είναι διαφορετικό και το εκλαμβάνει εντελώς διαφορετικά ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά, όπως συμβαίνει και με το κακό. Είναι σαν και αυτό που λέει η θρησκεία «Κόλαση και Παράδεισος». Ο παπαγάλος είναι η επανάληψη του εθιμικά καθιερωμένου μοτίβου που έχει περάσει μέσα στους αιώνες στην ανθρωπότητα. Όπου εγώ έμαθα από την μητέρα μου ότι το συγκεκριμένο πράγμα π.χ. να κάνω τον σταυρό μου είναι το καλό ενώ το να μην πιστεύω είναι κακό. Το καλό και το κακό είναι ανάλογα ποιοι μας το έχουν διδάξει. Ο παπαγάλος θέλει να εκφράσει το πόσο σχετικά και ρευστά είναι όλα στην ανθρώπινη ύπαρξη. Το πόσο φθαρτά είναι όλα στην ανθρώπινη ύπαρξη, το πόσο ισχυρή είναι η φωνή, η μίμηση, το επαναλαμβανόμενο μοτίβο και η πλύση εγκεφάλου. Ζούμε λοιπόν κατά την άποψη μου εδώ και πάρα πολλούς αιώνες σε μια κοινωνία που εμπλέκει με επαναλαμβανόμενους πολέμους ανά τους αιώνες την ανθρωπότητα. Αυτό το συγκεκριμένο χτίσιμο της κοινωνίας επάνω στο παγκόσμιο γίγνεσθαι έχει καταλήξει στο να κυριαρχούν κάστες ανθρώπων και αιτιατά ύπαρξης ή μη – λαών συγκεκριμένα. Όπως σκοπούμενη και επίμονη προπαγάνδα από συσχετισμούς πληθυσμιακών εθνοτήτων – υπερδυνάμεων – και μονοπωλούντων τους φυσικούς πόρους του πλανήτη. Τι εννοώ με αυτό. Υπάρχουν άνθρωποι μαύροι, κίτρινοι και λευκοί. Μεταξύ αυτών των τριών ειδών του ανθρώπινου είδους γίνεται σε κάθε αιώνα μία διαμάχη ώστε να κερδίσουν κάποιο κεκτημένο. Και βλέπεις ξαφνικά ότι εκεί που πάει η ανθρωπότητα να κερδίσει κάτι και να πάρει μία ανάσα, εμφανίζεται κάτι άλλο και σου λέει «τα κεφάλια μέσα». Αυτό που κατά την γνώμη μου διαφέρει στους αιώνες είναι η εξέλιξη της τεχνολογίας. Το πιστεύω το δικό μου είναι ότι ο άνθρωπος παραμένει στην αρχική του φύση και ο ίδιος γίνεται έρμαιο της ίδιας του της μοίρας γιατί έχει δεχθεί μία προπαγάνδα από μόδες μέσα στις εποχές, από αυτό είναι γκλάμουρ, αυτό δεν είναι, αυτό είναι διανόηση, αυτό είναι κουλτούρα, αυτό είναι ντεκαντάνς. Με όλα αυτά τα κλισέ και τα μοτίβα που θέλουν άλλους ανθρώπους να τους έχουν στα «ιν», τα μοδάτα εγώ θα έλεγα. Είναι το μπλου τζην από το ’60 και μετά, πριν ήταν τα κασμίρια κτλ. Αυτό λοιπόν έχει εκφραστεί και στους ανθρώπους. Σήμερα είναι της μόδας τα απόκεντρα θέατρα. Πριν 20 χρόνια ήταν τα Αθηναϊκά, τα κεντρικά θέατρα. Όλο αυτό θέλω να πω με τον παπαγάλο και μέσα σε ένα τσίρκο που μπαίνει, ότι το τσίρκο δεν είναι τίποτα άλλο από την ίδια την ανθρώπινη μοίρα που παρουσιάζεται ως ένας θίασος ποικιλιών και που καταφέρνει την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη να της φορτώνει πολλά βάρη που δεν είναι έτοιμος ο άνθρωπος να επωμιστεί στις πλάτες του και μοιραία χάνει την μυρωδιά, αυτήν την πολύ ευαίσθητη μυρωδιά που μπορεί να την πάρει από την ρίγανη, από το χαμομήλι, από την αύρα της θάλασσας, από ένα ωραίο ηλιοβασίλεμα. Και δεν μιλάω σαν μία ρομαντική συγγραφέας γιατί είμαι ορθολογίστρια, αλλά θέλω να επισημάνω με αυτό το έργο το πόσο τελικά είναι η σκέψη του ανθρώπου κατευθυνόμενη και το πόσο θα έπρεπε ο άνθρωπος να αναρωτηθεί βαθιά μέσα του και με λογική τι είναι καλό για την εξέλιξη του και την διαιώνιση του.

Δηλαδή μιμούμαστε χωρίς κριτική σκέψη.

Ακριβώς! Είναι όπως ο πίθηκος. Ο παπαγάλος έχει την ίδια βιολογική ηλικία όπως ο άνθρωπος, πάει 80 ετών. Στον πίθηκο λες, κάνε αυτό και το κάνει. Πήγαινε εκεί και πηγαίνει. Το ίδιο κάνει και ο σκύλος. Εκπαιδεύονται τα ζώα. Ο άνθρωπος κατά την άποψη μου, χωρίς να αποδομώ τον Θεό, – αν υπάρχει, μακάρι να υπάρχει – αλλά αν θέλεις να σου μιλήσω ευθέως εγώ πιστεύω ότι είναι ακόμα μία ανάγκη του ανθρώπου γιατί δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι αυτό το υπέροχο ον που δεν είναι τίποτα άλλο από τον εαυτό του, είναι δυνατόν να μην έχει ξανά ζωή. Κατά την κρίση μου λοιπόν, ο άνθρωπος έχει την κόλαση και τον παράδεισο. Εν ονόματι δε των θρησκειών έχουν γίνει τα χειρότερα εγκλήματα. Οι μουσουλμάνοι, οι χριστιανοί, η ιερά εξέταση στον Μεσαίωνα και οι σταυροφόροι αιματοκυλούσαν και στην σύγχρονη εποχή εξακολουθούν να γίνονται εγκλήματα με θύματα ανθρώπινες ζωές. Ο Χριστός δίδαξε την αγάπη. Ήρθε με έναν χιτώνα και είπε «αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν». Ακόμα και τον Θεό, ακόμα και την ίδια θρησκεία, η ίδια η θρησκεία την αποδομεί.

Και σε αυτό το κομμάτι της μίμησης η θρησκεία έχει παίξει αν όχι τον πρωταρχικό ρόλο, έναν πολύ βασικό. Και κυρίως υπό των ηθικών αξιών των ανθρώπων.

Ναι. Από την μία λοιπόν είναι η εξουσία, για να πάμε στο θέμα του παπαγάλου που δεν είναι τόσο βαρύγδουπο όσο διηγούμαι ή αναλύω, αλλά είναι μία παράσταση τσίρκο, που έχει χορευτικά, που έχει πολύ γέλιο, που έχει σάτιρα.

Οπότε θα δούμε τις αλήθειες μας, τον καθρέπτη μας!

Ακριβώς! Είναι από την μία ένας μάνατζερ που συμβολίζει την απόλυτη εξουσία, που κατευθύνει τις συνειδήσεις εν ονόματι του χρήματος. Που θέλει πάντα να κερδίζει. Είναι η φιλοδοξία δηλαδή του κάθε ανθρώπου που θέλει να πετύχει σε οποιονδήποτε τομέα με ό,τι ασχολείται και από την άλλη ο παπαγάλος είναι ένα ευαίσθητο πλάσμα, ρομαντικό, τρυφερό, πιστεύει στην δικαιοσύνη και αν θέλεις είναι και η συνείδηση της κυρίας που τον έχει γιατί εγώ πιστεύω πως ο κάθε άνθρωπος, ακόμα και ο πιο στυγνός εγκληματίας έχει μία ευαισθησία και μια καλή πλευρά. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε μία καλή πλευρά. Ο καθένας έχει ένα άλλοθι για τις πράξεις που κάνει, όσο αποτρόπαιες και να είναι! Με αυτό τι θέλω να πω. Ότι ο άνθρωπος όταν θέλει, επειδή έχει και λογική και ομιλία μπορεί να χειραγωγήσει συνειδήσεις. Επίσης είναι ένα ον ανολοκλήρωτο και ταυτόχρονα είναι όλα τα ζώα μαζί. Κάθε φορά μεταμορφώνεται σε ό,τι ζώο τον συμφέρει. Άλλοτε γίνεται αλεπού, άλλοτε γάτα, άλλοτε σκύλος, άλλοτε κότα, άλλοτε κόκορας, άλλοτε πουλί και άλλοτε τίγρης! Αυτή λοιπόν η κοινωνία κάπως έτσι είναι δομημένη και έχουμε συνηθίσει πια να μην μας κάνει τίποτα εντύπωση. Επίσης έχουμε εξοικειωθεί οι άνθρωποι με την εγκληματικότητα την οποία θεωρούμε απόλυτα φυσιολογική. Αλλιώς δεν εξηγείται να συνεχίζουμε να ζούμε σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Έπειτα ζούμε σε μία εποχή μεγάλης ταχύτητας, γίνονται όλα τα πράγματα πάρα πολύ γρήγορα. Δεν προλαβαίνεις καν να κοιμηθείς, έχεις ξυπνήσει και έχουν αλλάξει τα πάντα, δεν προλαβαίνεις να παντρευτείς και έχεις χωρίσει, δεν προλαβαίνεις να βρεις δουλειά και σε έχουν απολύσει, δεν προλαβαίνεις να πληρώσεις τους λογαριασμούς σου και σου έρχονται οι επόμενοι. Οπότε μοιραία για να επιβιώσεις και ειδικά τώρα με την κρίση που δεν υπάρχουν χρήματα, που δεν υπάρχουν δουλειές, που κλείνουν επιχειρήσεις, που είμαστε έρμαια της Γερμανίας κτλ κτλ και από την άλλη κυριαρχεί μία ύπνωση. Όλα σήμερα, ακόμα και η φιλανθρωπία έχω την εντύπωση πως γίνεται για επίδειξη. Ότι οι κύριοι τάδε που έχουν ένα καράβι, άσχετα αν μεταφέρουν ναρκωτικά με αυτό το καράβι, φτιάχνουν και ένα κέντρο αποτοξίνωσης. Κάπως έτσι είναι η κοινωνία και η δικαιοσύνη τις περισσότερες φορές είναι ύποπτη… Πιστεύω ότι ο άνθρωπος έχει χάσει τελείως τον προσανατολισμό του. Ότι δεν ξέρει που πηγαίνει, ποιος είναι ο προορισμός του και κυνηγώντας την χίμαιρα της επιτυχίας έχει τελειώσει και η ζωή του και είναι τόσο πολύ άδικο που δεν καταφέρνει τελικά να απολαύσει τις μικροχαρές που βρίσκονται μέσα στην ζωή που είναι γεμάτη από στιγμές και δυστυχώς οι περισσότερες στιγμές μας βουλιάζουν αβοήθητες. Αυτό όλο είναι το θέμα του θεατρικού έργου Parrot. Πάντα σε κάθε εποχή εμφανίζονται σοβαρές ασθένειες και αργότερα η επιστήμη ανακαλύπτει το αντίδοτο τους. Βλέπουμε ότι η ιστορία είναι ίδια σε κάθε αιώνα, επαναλαμβάνεται, απλά αλλάζει το ντεκόρ. Είχαμε καλύβες, είχαμε ηλεκτρική σόμπα, είχαμε γαϊδάρους, τώρα είναι προστατευόμενα είδη. Έχω την εντύπωση ότι θα φτάσουμε σε μία εποχή που θα είναι προστατευόμενο είδος ο άνθρωπος. Όλα αυτά εκφράζει το θεατρικό έργο Parrot, το αλαλούμ της κοινωνίας. Πιστεύω ότι τα υλικά αγαθά και η δίψα να τα αποκτήσουμε μας διαφθείρει. Ακόμα και εγώ σε αυτό δεν μου έχω εμπιστοσύνη, πως θα λειτουργήσω σε δεδομένη στιγμή.

Το λες ειλικρινώς και η ειλικρίνεια σπανίζει πολύ στις μέρες μας! Τι αποτελεί συγγραφική πηγή έμπνευσης για σένα;

Είναι τα πάντα. Είναι οι άνθρωποι, είναι οι φίλοι μου, είναι οι στιγμές, είναι οι σκέψεις μου, είναι η παρατηρητικότητα που έχω. Ενώ φαίνεται ότι δεν παρατηρώ τίποτα, παρατηρώ με την δική μου ματιά τα πράγματα. Το γράψιμο το αγαπώ πάρα πολύ! Κυρίως είναι ένας δρόμος να δραπετεύω, να ξεφεύγω από την πραγματικότητα διότι οι ήρωες που δημιουργώ είναι σαν να παίζεις σκάκι και πάντα έχεις την αγωνία τι θα γίνει στο τέλος. Είναι αυτό που μου δίνει την κινητήριο δύναμη του να υπάρχω. Αν θέλεις είναι ένας κόσμος που ξεχωρίζω σε κουτιά και που μετά σαν ένα παιδάκι τα ενώνω και παίζω. Που θα παίξω και με τον καλό και με τον κακό και με την ωραία και με την μοιραία και όλο αυτό έχει ένα ενδιαφέρον. Ένα παιχνίδι παιδικό είναι για μένα το γράψιμο. Εντωμεταξύ εγώ από παιδί έφτιαχνα τεράστιες ιστορίες με το μυαλό μου, ανύπαρκτες και έλεγα στις συμμαθήτριες μου ότι πήγα και είδα μία ταινία, το «Όσα παίρνει ο άνεμος» για παράδειγμα και έφτιαχνα μία ιστορία μόνο από τον τίτλο. Πηγαίνανε να την δούνε και γυρίζανε απογοητευμένες και μου λέγανε: «Μα Αλμπέρτα, μας είπες ψέματα, δεν είναι αυτή η ταινία» και εγώ έλεγα «αυτή είναι αλλά έχουν κόψει τις σκηνές!» (γέλια)

Όταν βλέπεις ολοκληρωμένο το έργο που έχεις γράψει επί σκηνής, ποια είναι τα συναισθήματα που σου προκαλεί;

Είναι πολύ λεπτές οι ισορροπίες. Είναι τελείως διαφορετικό το γράψιμο. Ένας άνθρωπος που γράφει, πιάνει την «στιγμή» που γράφει. Στην συνέχεια όταν ολοκληρώνεται συγγραφικά ένα έργο, το παίρνει ένας σκηνοθέτης, ο οποίος σκηνοθέτης μέσα σε αυτό το έργο βλέπει τελείως άλλα πράγματα, το οποίο έχει τεράστιο ενδιαφέρον. Έρχεται στην συνέχεια το έμψυχο υλικό που είναι οι ηθοποιοί. Και τέλος και κυρίως έχει να κάνει με τι από όλο αυτό εκλαμβάνει ο θεατής, τι του περνάει. Σαφώς, περνάει το μεγαλύτερο μέρος στο θεατή από αυτό που έφτιαξες, από αυτό που παίξανε, από αυτό που παρουσιάσανε, αλλά πιστεύω ότι το θέατρο σε σχέση με τον κινηματογράφο – που είναι τελείως διαφορετική τέχνη – επειδή είναι κάτι που γεννιέται και πεθαίνει αυτοστιγμεί, επειδή κάθε παράσταση είναι διαφορετική από την προηγούμενη, εξελίσσεται. Πιστεύω ότι δεν μπορείς να ολοκληρώσεις τίποτα στο θέατρο. Και αυτό έχει μία μαγεία. Επίσης μπορεί να πει κάποιος ότι είναι μία εξαιρετική παράσταση και μπορεί σε κάποιον άλλο να μην αρέσει. Είναι κάτι αυτοσχέδιο που εκείνη τη στιγμή γεννιέται, ζωντανεύει και πεθαίνει. Κάτι που δεν συμβαίνει στον κινηματογράφο. Εκεί υπάρχει το μοντάζ. Πρέπει να κάνεις καλό μοντάζ για να περάσεις αυτό που θέλεις, είναι πιο εύκολο και μένει η εικόνα. Ένας σκηνοθέτης στο θέατρο είναι πολύ δύσκολο να περάσει αυτό που θέλει γιατί όσες πρόβες και να κάνει, όσο και να έχει ασχοληθεί, πιστεύω ότι στο θέατρο δεν μπορεί να βγει, δεν είναι μία ολοκληρωμένη τέχνη το θέατρο. Είναι μία τέχνη αυτοσχεδιαστική. Πολλοί σκηνοθέτες πιστεύουν ότι επειδή έκαναν μία παράσταση πρέπει να την χαρακτηρίσουν ως «μέτρια», «καλή» ή «κακή» παράσταση. Εγώ δεν το πιστεύω αυτό. Πιστεύω ότι μία παράσταση μπορεί να είναι πολύ καλή, ένα άλλο βράδυ να είναι πολύ κακή και ένα άλλο να είναι μέτρια και ο κόσμος που βλέπει το Σάββατο την παράσταση του «Παπαγάλου» να λέει «τι ωραία παράσταση» και την Κυριακή να έρθει ένα άλλο κοινό και πει «είναι χάλια η παράσταση» και να έχει δίκιο!

Επομένως παίζει ρόλο και το κοινό.

Παίζει ρόλο, αλλά εγώ πιστεύω ότι το κοινό έχει ένα αλάνθαστο ένστικτο και ότι ο χειρότερος θεατής, δηλαδή κάποιος που δεν αγαπάει το θέατρο, δεν παρακολουθεί πολύ θέατρο έχει μία πάρα πολύ σωστή κρίση και καταλαβαίνει. Κανένας δεν είναι ηλίθιος, όλοι οι άνθρωποι καταλαβαίνουν, όλοι έχουν κρίση και ένα γούστο. Κάποια πράγματα τους πάνε περισσότερο και κάποια λιγότερο. Αυτό λοιπόν όλο έχει ένα τεράστιο ενδιαφέρον για όλους και για τους συντελεστές και για το κοινό. Γιατί έχει ακριβώς αυτό το στοιχείο της γέννησης και του θανάτου που είναι όσο διαρκεί η παράσταση. Αυτή είναι η μαγεία του θεάτρου.

Αν σου έλεγε κάποιος να επιλέξεις μεταξύ κωμωδίας και δράματος, ποιο θα έλεγες ότι σου ταιριάζει περισσότερο, αυτό που μπορείς να δώσεις περισσότερη ψυχή;

Γράφοντας ανατρέπω τους ήρωες μου. Για αυτό σου είπα προηγουμένως Παναγιώτη ότι το βλέπω σαν μία παρτίδα σκάκι. Γιατί ποτέ δεν ξέρω εκ των προτέρων ποιο θα είναι το αποτέλεσμα. Μου αρέσει δηλαδή να κάνω ανατροπές και ενώ θα κλάψεις σε μία σκηνή, την επόμενη στιγμή θα στην ανατρέψω και στην ίδια σκηνή θα σε κάνω να γελάσεις. Αυτή η κόντρα που έχει δύο όψεις το νόμισμα είναι το δικό μου χαρακτηριστικό. Άλλωστε η ζωή μας είναι μόνο γεμάτη από ανατροπές. Γιατί λοιπόν να φαντάζει περίεργο στην τέχνη;

Δεν είσαι άνθρωπος των κλισέ και των στεγανών.

Όχι δεν είμαι, καθόλου! Θέλω να σου πω ότι αγαπώ πολύ τους ανθρώπους και τα ζώα. Σέβομαι πολύ την ανθρώπινη φύση και λυπάμαι πολύ γιατί ο άνθρωπος είναι ένα είδος αδικημένο που εγώ προσωπικά δικαιολογώ τις αδυναμίες του. Αντιλαμβάνομαι πόσο φθαρτή είμαι και το ίδιο και ο διπλανός μου. Όλοι έχουμε ημερομηνία λήξης.

Αλμπέρτα, την κουβέντα μας την κάνουμε στο Νέο Θέατρο Παραμυθίας, θέλω να σε ρωτήσω για ποιο λόγο είναι «νέο», τι έχει αλλάξει;

Μετά από πολλά χρόνια αποφάσισα να αναλάβω εγώ την καλλιτεχνική διεύθυνση και κάνουμε μία μικρή ανακαίνιση, όσο το επιτρέπουν τα οικονομικά μας και οι δύσκολες εποχές που ζούμε. Έχουν μπει νέες παραστάσεις, γίνονται σεμινάρια. Υπάρχει και ο δεύτερος χώρος, η πειραματική σκηνή που ήδη λειτουργεί. Γίνονται σεμινάρια για δημιουργική γραφή, για υποκριτική μέχρι και ψυχανάλυση. Καινούργιο αίμα. Πάντα έτσι και αλλιώς το θέατρο αυτό ήταν ένα θέατρο νέων.

Αγαπάς τους νέους ανθρώπους, τους νέους καλλιτέχνες.

Πάρα πολύ Παναγιώτη και αυτή τη στιγμή θα ήθελα να σου αναφέρω τους νέους ηθοποιούς που συνεργάζονται μαζί μου στον «Parrot». Ο Γιώργος Λιάκος που κάνει τον παπαγάλο. Είναι ένα εξαιρετικό παιδί που έχει τελειώσει εκτός από την Δραματική Σχολή και το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει μια εξαιρετικά ωραία φωνή, μουσική παιδεία και παίζει υπέροχη κιθάρα. Ο Νέλσονας Μάριος Ψαρόπουλος, ένας επίσης νέος ταλαντούχος ηθοποιός που τραγουδάει, χορεύει, είναι ψυχολόγος, έχει σπουδάσει ψυχολογία στην Νέα Υόρκη και ο βενιαμίν μας, που είναι 22 ετών και ούτε, άλλο ένα εξαιρετικό παιδί, ο Μαστρογιαννόπουλος Στέφανος. Πάντα μου αρέσει να συνεργάζομαι με νέους ανθρώπους γιατί έχουν υπέροχες ιδέες! Φρέσκιες ιδέες, δεν είναι μεμψίμοιροι, είναι ευχάριστοι, είναι νιάτα!

Και πόσο σημαντικό είναι να δίνεις βήμα σε νέους ανθρώπους που είναι αποκλεισμένοι από παντού.

Εγώ πιστεύω το εντελώς αντίθετο. Μαθαίνω από τους νέους ανθρώπους και όσοι μαθαίνουν από τους νέους διατηρούν την φρεσκάδα τους. Εγώ έτσι νοιώθω, νοιώθω πολύ μικρή, ένα κοριτσάκι του Δημοτικού. Μου αρέσει να κάνω παραστάσεις με νέα παιδιά, για τις φρέσκιες ιδέες. Η τέχνη είναι ένα παιχνίδι τελικά, ένα παιχνίδι ψυχοθεραπείας και ένα παιχνίδι να τα βρεις με τον εαυτό σου. Αν καταφέρεις να τα βρεις με τον εαυτό σου, θα τα βρεις και με τον σύντροφό σου καλύτερα, θα είσαι καλύτερος και πιο αγαπητός με τους φίλους σου. Θα περνάς καλύτερα. Ό,τι δίνεις, παίρνεις. Το πιστεύω απόλυτα. Αν δώσεις αγάπη, δεν γίνεται να μην σου επιστραφεί αγάπη.

Είσαι 23 χρόνια εδώ στον Κεραμεικό, όταν ήρθες πως ήταν τα πράγματα;

Όταν ήρθα το 1996 ήταν το απόλυτο χάος! Αφού μου έλεγαν όλοι, φίλοι μου, γνωστοί, συγγενείς «που πας εκεί, δεν πρόκειται να έρθει κανένας». Όμως διέψευσα χρησμούς και Πυθίες και ήρθαν και είδαν και δημιούργησαν νέους θεατρικούς χώρους και σήμερα ο Κεραμεικός αποτελεί το Off Broadway της Αθήνας.

Πως πήρες τότε αυτήν την απόφαση; Μιλάμε και για μία τελείως άλλη εποχή. Δεν ήταν μεγάλο ρίσκο;

Ήταν μεγάλο ρίσκο, αλλά παράλληλα ήταν και ένα δέλεαρ για μένα. Εδώ στην περιοχή έχει πολλές μειονότητες. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν δει ποτέ θέατρο και πρώτη φορά είδαν στο Παραμυθίας.

Και παράλληλα πιστεύω ότι θα ήταν πηγή έμπνευσης και για σένα!

Βεβαίως και ήταν πηγή έμπνευσης. Κυρίως όμως το έκανα – και πιστεύω ότι είμαι πιστή σε αυτό – για να μπορούν οι νέοι άνθρωποι να βρουν ένα βήμα ώστε να εκφράζονται.

Για μένα και με την λίγη πείρα που έχω, αν θέλεις, είναι σπουδαίο αυτό!

Στην τέχνη, για μένα είναι το σπουδαίο, να μπορεί ο άνθρωπος που κάνει τέχνη να λυτρώνει την ψυχή του και την ψυχή των θεατών, άσχετα αν είναι ταλαντούχος. Γιατί ακούω κάτι σλόγκαν και από καταξιωμένους συναδέλφους που με κάνουν έξαλλη! Λένε: «αυτός είναι ατάλαντος». Μα και μόνο ένας άνθρωπος που θέλει να ασχοληθεί και να διαβάσει σε βάθος δέκα συγγραφείς και να συμμετέχει σε μία παράσταση, πως τον λες ατάλαντο; Και τι είναι ταλέντο; Και ποιος το κρίνει το ταλέντο; Για μένα ατάλαντοι είναι όσοι είναι καλλιεργημένοι και διανοούμενοι και δεν έχουν δει ποτέ μία θεατρική παράσταση. Ένας άνθρωπος που ασχολείται με την τέχνη, είτε είναι γιατρός, είτε δικηγόρος, είτε τσιγγάνος, είναι ένας άνθρωπος ιδιαίτερος και ένας άνθρωπος με προοπτικές. Και είναι πολύ ωραίο να δίνεις προοπτικές στους ανθρώπους και να ασχολούνται με την τέχνη. Μου έχουν προσάψει και θέλω να το πω αυτό, για το θέατρο Παραμυθίας, το πως γίνεται να έχεις από την μία ένα τεράστιο υποκριτικά ηθοποιό, σπουδαίο και από την άλλη ένα νέο παιδί που είναι άγουρο. Μα αυτό το παιδί δεν πρέπει από κάπου να ξεκινήσει και να δείξει την δουλειά του; Όλοι υπήρξαμε 18 και 22 ετών. Κανένας δεν γεννήθηκε Χορν ή Λαμπέτη. Και την Λαμπέτη στο Εθνικό την κόψανε. Πάρα πολλοί ηθοποιοί όπως ήταν ο Αυλωνίτης ή η Βασιλειάδου δεν είχαν πάει ποτέ σε δραματική σχολή, δεν έπαψαν ποτέ να είναι σπουδαίοι όμως και να έχουν αφήσει ένα υπέροχο στίγμα και έναν πλούτο στον πολιτισμό. Θέλω να πω, πως η τέχνη δεν καθορίζεται, δεν μπαίνει σε όρια. Η τέχνη είναι ωραίο να την εξερευνάει ο άνθρωπος.

Δεν σπουδάζεται η τέχνη;

Δεν σπουδάζεται η τέχνη, είναι έμφυτη.

Και αν φύγουμε από το κομμάτι της υποκριτικής και πάμε στις άλλες τέχνες, την ζωγραφική παραδείγματος χάρη.

Είναι έμφυτη, δεν σπουδάζεται. Όπως και το γράψιμο. Βεβαίως όμως καλλιεργούνται. Αν έχεις ένα φυσικό χάρισμα. Παραδείγματος χάριν, ένας είναι πολύ ταλαντούχος χειρουργός, άλλος λιγότερο. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα επαγγέλματα. Κατά πόσο είσαι συνεπής σε αυτό που κάνεις. Κατά πόσο το αγαπάς και πως αντιλαμβάνεσαι αυτό που κάνεις!

Πάμε λίγο στο κομμάτι των Φεστιβάλ. Θέλω λίγο να εστιάσουμε σε αυτό γιατί ζούμε σε μία εποχή που γίνονται παντού φεστιβάλ.

Παντού φεστιβάλ, ναι! Να πω όμως ότι η πρώτη που έκανε Φεστιβάλ είμαι εγώ!

Ακριβώς για αυτό λοιπόν θέλω την γνώμη σου και έχεις το δικαίωμα να πεις το ο,τιδήποτε!

Ε ναι, το πρώτο Φεστιβάλ το έκανα το 1997. Φεστιβάλ νέων, όπου έρχονταν τόσες πολλές ομάδες, ένα εξαιρετικό φεστιβάλ. Από αυτό το μικρό θέατρο ξεπήδησαν ταλαντούχοι ηθοποιοί που έχουν κάνει καριέρα θεατρικά, τηλεοπτικά και κινηματογραφικά και είναι αναγνωρίσιμοι. Αυτοί οι άνθρωποι ξεκίνησαν από αυτά τα Φεστιβάλ. Πάντα θέλω να κάνω Φεστιβάλ για να βλέπω και εγώ η ίδια, αν θέλεις, τον πειραματισμό και την καινούργια τάση που έχει η τέχνη. Σήμερα τα παιδιά πειραματίζονται, έχουν υπέροχες ιδέες. Πολλοί συνάδελφοι λένε: «Μα είναι δυνατόν να παίζει τον Σαίξπηρ έτσι;». Μα που ξέρουν τι ήθελε να πει ο Σαίξπηρ; Εγώ που είμαι σύγχρονη συγγραφέας, δεν ξέρω ακριβώς τι έχω γράψει! Λέω στον σκηνοθέτη κάθε φορά πως να σκέφτεται πως εγώ έχω πεθάνει, να ανακαλύπτει εκείνος πως βλέπει το κείμενο, χωρίς την άποψη μου. Εδώ στον «Παπαγάλο» που το έγραψα, παίζω και το σκηνοθετώ, το βλέπω με μία άλλη τελείως ματιά απ’ ό,τι όταν το έγραφα. Δηλαδή ο σκηνοθέτης πρέπει να φεύγει από το κείμενο και το τι θέλει να πει ο συγγραφέας. Τίποτα δεν θέλει να πει ο συγγραφέας! Αυτό είναι μια καραμέλα. Το λέει με το κείμενο του. Το έγραψε εκείνη την στιγμή που το έγραψε και θέλει να εκφράσει το 80% του ψυχικού του κόσμου. Αν θέλεις, θέλει να κάνει και λίγο εντύπωση. Αν θέλεις, επειδή η τέχνη δεν έχει παρθενογένεση, θέλει και λίγο να πρωτοτυπήσει. Θέλει να δώσει και το στίγμα του το προσωπικό, είναι και χίλια δυο άλλα μαζί. Ο σκηνοθέτης όμως έχει το δικαίωμα όλο αυτό να το ανατρέψει και να το δει με την δική του ματιά. Εσύ βλέπεις την Ιουλιέτα ως μία παρθένα γιατί έτσι νομίζεις ότι την έγραψε ο Σαίξπηρ. Αυτό όμως ποιος το ξέρει; Μπορεί να έρθει ένας σκηνοθέτης και να μην την δει ως ένα κοριτσάκι θύμα που πίνει το δηλητήριο για τον Ρωμαίο. Μπορεί να την δει ως ένα άγουρο παιδί, ως ένα υστερικό κορίτσι, ως ένα κορίτσι με ψυχικά προβλήματα, με καταπίεση, ή με τσαμπουκά ή ακόμα ότι αυτοκτόνησε από εγωισμό. Δεν μου αναιρείται το δικαίωμα να το δω και έτσι!

Οπότε εσύ ως συγγραφέας δεν έχεις πρόβλημα στο πως θα το παρουσιάσει ο σκηνοθέτης.

Απολύτως κανένα! Γιατί είναι τελείως ξεχωριστό πράγμα. Είναι ο σκηνοθέτης αυτός που οδηγεί το κείμενο όπως το εκλαμβάνει ο ίδιος. Αν δώσουμε σε δέκα ανθρώπους ένα κείμενο, θα επισημάνει ο καθένας και ένα διαφορετικό πράγμα.

Και μπορούν να δουν πράγματα που εσύ σαν συγγραφέας δεν τα έχεις δει;

Σίγουρα δεν τα έχω δει! Εδώ βλέπω πράγματα σε έργα δικά μου που τα έχω σκηνοθετήσει πολλές φορές και έχω παραιτηθεί τελείως από την συγγραφή που μόνο αυτό που λέει ο συγγραφέας δεν ακολουθώ.

Απίστευτο μου φαίνεται, αλλά αυτό από την άλλη είναι μαγικό και η ουσία του καλλιτέχνη.

Ναι και είναι και λίγο πειραματικό. Είναι πειραματική η τέχνη. Λέω θέατρο νέων πειραματικό. Δεν ανακάλυψα κάτι. Πειραματίζονται από την εποχή του Αριστοφάνη και του Σοφοκλή. Η τέχνη Παναγιώτη είναι πειραματική. Δεν σημαίνει έβαλα μία ταμπέλα «Νέο Θέατρο Παραμυθίας Πειραματικό Πρωτοποριακό». Η τέχνη είναι πειραματική και θα είναι πάντα. Και αυτό είναι το ενδιαφέρον. Δεν μπαίνει σε κλισέ.

Μίλησε μου λίγο για το Φεστιβάλ που ετοιμάζεις αυτή τη σεζόν.

Είναι Φεστιβάλ έργων τρόμου και λέγεται «No limit». Είναι για κυρίως νέες θεατρικές ομάδες με πολλά διαφορετικά είδη, με τραγωδία, με κλασικό, με σύγχρονο, με σουρεαλιστικό. Ξεκινάει αρχές Φλεβάρη και θα είναι όλο τον μήνα. Έχει έπαθλο και πολλά βραβεία, όπως καλύτερης ερμηνείας, πρωτότυπου έργου κτλ. Θέλω να πω επίσης ότι θα υπάρχει και μια αξιολογότατη επιτροπή και σε όλο αυτό σαν παραγωγή αλλά και σαν στήριξη θα είναι ο συνθέτης και παραγωγός Γιάννης Μακρίδης.

Εκτός από την δική σου παράσταση και το Φεστιβάλ τι άλλο θα δούμε στο θέατρο Παραμυθίας;

Αυτή τη στιγμή έχουμε κάθε Κυριακή τα «Γράμματα στην Μίλενα» με την Μαρία Μαραγκουδάκη και κάποιες άλλες που σύντομα θα έχουμε την δυνατότητα να τις πούμε.

Θέλω να σου κάνω μία ερώτηση και είμαι πολύ περίεργος να ακούσω την απάντηση σου. Τι είναι επιτυχία για σένα Αλμπέρτα;

Επιτυχία είναι να τα έχεις καλά με τον εαυτό σου. Και τίποτα άλλο! Στο θέατρο, πιο ειδικά είναι να κάνεις μία παράσταση και να έχεις ανταπόκριση. Να αγγίξει ψυχές.

Η Αλμπέρτα τα έχει καλά με τον εαυτό της;

Είμαι ένα άτομο ανήσυχο. Δυστυχώς για μένα σκέφτομαι πάρα πολύ. Έχω πάρα πολλές ευαισθησίες και ευτυχώς εξακολουθώ – και αυτό με κατατρώει – να πιστεύω σε έναν κόσμο ιδανικό και ανύπαρκτο. Και ενώ το γνωρίζω ότι είναι ανύπαρκτος, επιμένω να δικαιωθώ. Και αυτό είναι η μεγάλη μου ευτυχία. Ναι, προσπαθώ να τα έχω καλά με τον εαυτό μου. Γιατί; Γιατί ονειρεύομαι. Πιστεύω ότι με το όνειρο ταξιδεύεις και όταν ταξιδεύεις φεύγεις και αφήνεις πίσω σου ότι πληγώνει βαθιά!

Αλμπέρτα, ειλικρινά και με το χέρι στην καρδιά σε ευχαριστώ πολύ για την κουβέντα μας!

Και εγώ σε ευχαριστώ Παναγιώτη.

Επιμέλεια Παναγιώτης Πετρόπουλος